AHMET YESEVİ

AHMET  YESEVİ

( Piri Türkistan )

( Kul  Hace Ahmet )

( 1093 Sayram / 1166 – 1194 Yesi )

———————

Ahmet  Yesevi , alim ve öğretmendir .

‘’  BİZİM  MİLLİYETİMİZİ  , ASIL ONDA BULACAKSINIZ  . ’’   Yahya Kemal .

—-

Anadolu’ya  gelen Horasan Erenlerinin  / Anadolu  kandillerinin  tamamı Ahmet Yesevi ’nin etkisi  altındadır .

Türk dünyamızı  düşüncesi ve anlayışı  ile ilmek ilmek , bir nakış gibi işlemiştir.

Türk  töremizin  , gelenek ve göreneklerimizin yapı taşlarındandır .

Sevgili Peygamberimizin  ashabından / sahip çıkanlarından – arkadaş olanlardan biri olan ASLAN  BABA , Türkistan’a yerleşmiş ve Ahmet Yesevi’nin  yetişmesinde rol almıştır.

Daha sonra Horosan’a gitmiş ve Şeyh Yusuf  Hemedan’iye bağlanmıştır .

‘’

On  birimde  Rahmet denizi dolup , taştı .

‘’ Allah ‘’ dedim , şeytan benden uzaklaştı .

Geçici heves / istek , sen ben fikri / düşüncesi  durmayıp , göçtü .

On ikide bu sırları gördüm işte .

—

Otuz  yedi yaşa girdim , uyanmadım .

İnsaf kılıp  Allah’a ,doğru yola koyulmadım .

Seher  vakti  ağlayarak , inlemedim .

Tevbe ettim , Rab’bim kabul eyledi dostlar .

—

Sabah erken Pazartesi günü yere girdim .

Mustafa’ya matem / yas tutup girdim ben işte .

Altmış üçte , sünnet dedi  işitip , bildim .

Mustafa’ya matem / yas tutup  , girdim ben işte .  ‘’

Diyerek yaşamını  satırlara dökmüştür .

—-

İslam’ın öğretileri ile edebiyat  ve şiir dünyamızın inşasında ilk tuğlayı koyanlardan olmuştur .

İnsanlara karşı alçak gönüllü olmayı emreden ayetlerin hükmünü kılavuz eden  tasavvuf ehli / Allah’ın Birliğini akıl yolu ile arayanlar ,  alçakgönüllüğe ayrı bir önem vermişlerdir . Ahmet Yesevi  en güzel örneklerdendir.

‘’ 

Ne hoş  tatlı HU yağdı,

Seher vakti olanda .

—

Baldan tatlı Hu adı,

Seher vakti  olanda .

—

Her gün yanar bu canım .

Kullukta yok dermanım .

Sen , bağışla günahım,

Seher vakti olanda .

—

Seher vakti  kalkanlar ,

Canın   feda kılanlar ,

Aşk  oduna  yanalar,

Seher vakti  olanda .

—

İman mumunu yandırsan,

Ruh kuşunu uyandırsan ,

Allah’ına  sığınsan ,

Seher vakti  olanda .

————————–

Kaynak : TRT Avaz . 15.10.2015 de yayınlandı .

————————–

Hoca  AHMET  YESEVİ

Kazak  bozkırlarının bu günkü ÇİMKENT   şehrinin doğusunda ki  Sayram  kasabasında  1093 yılında dünyaya gözlerini açtı .

Babası  köyde alim olarak  bilinen Şeyh  İbrahim , annesi Şeyh Musa’nın  kızı Ayşe Hatun .

Önce annesini , 6-7 yaşlarında iken de babasını kaybetmiştir .

Kızkardeşi   Gevher Şehnaz  bakımını üstlenmiştir.

Yesevi’nin soyu  , Oğlu İbrahim öldürüldüğü için kızının kolları ile devam etmiştir.

Aslan Bab / baba ‘ya bağlanıyor . ( Aslan  babanın kimliğini yukarıda yazdım . )

Aslan baba , ilminin her zerresini Ahmet’e anlatmıştır .

( Bu konuda  Hurma menkıbesi / olağanüstü anlatısı vardır . )

İlim uçsuz bucaksız , insanoğlu  fani . Aslan Bab / baba’da  bir yolcu idi . Yol bitmekteyken  /  bir derya  son limana yaklaşırken  , yanındaki gezgini  bir başka ürün denizine  , yeni  yoldaşlıklar için yönlendirmiş  ve  Ahmet’i  Horosan’a  gönderdi .

Ve çağın  alimlerinden   Yusuf Hemedan’i , yeni bir ilim ve gönül kapısı olarak bu genç  cevheri / özü –yeteneği korumasına almıştır .

27 sene geçmiş ve olgunlaşmıştı Ahmet Yesevi .

Eğitimini tamamlıyor  , kendi yolunu çizmeye başlamak için Yesi’ye geliyor  ve dergahını / öğreti  ve ibadetlerin yapıldığı büyük yer  / okul  kuruyor .

Süluk ehli olmuş / manevi  gelişme  basamaklarını çıkmış , makamı yükselmiştir.

Geçimini  tahta kaşık ve kepçe yaparak  sağlardı.

—-

Aydınlatmasını  kendi ifadesi ile ;

‘’ 34 yaşıma geldiğimde alim oldum , bilge oldum , Rab’bim  ‘’ Hikmet söyle ‘’ dedi , söyler oldum . ‘’

—-

Şeyh  Hemedan’i , yaşama veda ettiğinde dergahın  sorumluluğunu üstlenmiştir .

‘’ Kul , Allah’a teslim olup , dosdoğru yol tutarsa , elbet Rahmeti sonsuz olan Allah’ın lutfu /  onunla olur . ‘’

Türk töresini ve İslam’ın ilkelerini , ahlak ve helal  lokma için çalışmak gerektiğini anlatır . Kendi öğretileri ile yetiştirdiği , ilim ve samimi duygularla dolu gönülleri Türkistan’dan  Tuna’ya kadar büyük bir coğrafyaya  gönderir.

Bu gönüller 3 gruptur .

1 – ALP + EREN ‘LER .

————————–

Bunlar hem öğretileri  , kucaklaşmayı bir olmayı  söylem ve davranışları ile gösterirler. Hem de ileri derecede savaşçı insanlardır .

2 – AHİ ‘ LER .

—————–

Bunlar  ise  öğretileri  , kucaklaşmayı bir olmayı  söylem ve davranışları ile gösterirler.

3 – BACIYAN’ LAR

———————–

Kadın  öğreticilerdir .

—-

13. yüzyıl içinde Anadolu’da görülmeye başlayan Bektaşilik, Babailik, Haydarilik Yesevilik tarikatından çıkmış kollardır.

Yunus Emre‘nin gaybdan gönderilmiş mürşidi / doğru yolu göstereni  sayılacak olan Hacı Bektaşi Veli ile aynı zamanda dini destan kahramanı olan Sarı Saltuk, sonra Anadolu Ahiliğinin  piri – mürşidi sayılan Ahi Evren, Osman Bey‘in ermiş kayınbabası Şeyh Edebali, Orhan Gazi‘nin mürşidi Geyikli Baba ve daha niceleri Ahmed Yesevi’nin Anadolu’ya, manevi  fetihler için yolladığı  akıncıları, halifeleridir.

—-

Ahmet Yesevi’nin yolu  Türk Töre ve Kültüründen , inançtan  toplumsal  yaşama  Türklerin yaşamının çerçevesini belirlemektedir .

Ahmet Yesevinin din anlayışı şekilci  / insanı şekle esir eden  bir din alayışı değildir .  Odağına insanı alan bir din anlayışıdır . Evrenseldir .

İnsanlığın bu günlerdeki  birlikte yaşama  sorunlarına  ÇÖZÜM dür , bir  IŞIK tır.

Hikmetlerinden ;

‘’ Kafir olanı / Allah’ın bir olduğunu inkar edeni  bile incitme ! ‘’

İslam  , kendisine inanmayana bile özgürlük tanımaktadır . İslam’a inanmayan insan bile İslam’ın içinde özgürce ve onurlu olarak yaşamını sürdürebilir

Sözü çok güzel anlatmaktadır .

—–

Türk  dünyası için en önemli değeri , BİRLİK  BAĞIDIR .

Tüm öğretisini  DİVANI  HİKMET  / HİKMETLERİN TOPLAM‘ ına  yazmıştır .

—————————-

( Hikmet :

Kur’an- daki çok önemli kavramlardandır. Geniş olarak anlamları şunlardır.

1 – SÖZDE ve İŞTE / HAREKETTE DOĞRUYU TUTTURMAK…..

akıl yürütme + sözcüklerle ifade + davranışlarda doğru ,uygunluk/

sağlamlık…….

2 – İLİM + BİLGİ + İŞLEM ve SAĞLAMLIK…….

İlim ve irade işbirliği ile faydalı hareket…..

beklenilenin sağlanması….

doğru bilgi ile doğru hareketin bütünüdür…..

3- İLİM ve FIKIH……..

Amaç ve maksadı kavramak…

derin bilgi ve faydalı iş anlamında….

4 – VARLIKLARIN ÖZÜNDEKİ MANAYI ANLAMAK…..

varlıkların ( insan dahil ) içyüzündeki gerçeği – özellikleri ( sebep sonuç ilişkilerini ) , etkileşim düzenini izlemek + tanımak ( düşünmek )


5 – SEBEP….

SEBEPLERDEN SONUÇLAR ve SONUÇLARI SEBEP YAPIP BAŞKA SONUÇLAR MEYDANA GETİRMEK… YENİ BULUŞLARDIR…..


6 – ANLAMAKTIR… BİLGELİKTİR…..

Bakıp görmek + tanımak + kavrayıp üzerinde düşünmek ve sonuç

çıkarmaktır…..

7 – İLİM VE ADALETİ İÇİNE ALAN BİR SIFATTIR…..

8 – BİLİNMEYEN NOKTA –SIRLARI İLE ALLAH KİTAPLARIFIR….

9 – YARATILIŞTAKİ İLAHİ AMAÇ….

10 – GÜZEL VE DOĞRU İŞLERE YÖNELMEKTİR…..

Kazanç ,yarar getiren işlemlere götüren bilgi —- bilgiye dayanarak

yapılan yararlı işlem….

Hikmet kavramını tüm manaları ile yazmaya özen gösterdim….
Ne kadar güzel anlamlar değil mi .

Şimdiye kadar bu anlamları bir yerlerde okudunuz mu !?

Bendeniz ne acı ki okuyamamıştım . ve hep düşünürdüm ;

” Hikmetinden sual edilmez ! ” ne demektir diye …. )

İdris Kulaçoğlu .
———————

‘’ Benim hikmetlerimin kaynağı  FERMANI  SUBHAN / Allah’ın buyruklarıdır .

Kişi  nasip / payını  almasa yolda kala. ‘’

‘’ Benim hikmetlerimin kaynağı  ALLAH’IN  SÖZLERİDİR  / ALLAH’IN  SÜNNETİDİR / yöntemidir .

Kişi  nasip / payını almasa habistir  / kötüdür . ‘’

—-

Ben , Kur’an-dan  anladıklarımı size söylüyorum .

Ahmet  Yesevi ,Arapça ve  Farsça bilmesine  rağmen  Divanı Hikmetini , Arapça ve Farsça’nın  ilim ve edebiyat  dili olarak kullanımının yüksek olduğu  o çağda Türkçe ve halk şiiri olarak yazmıştır .

‘’ Ayetlerin anlattığını bazı alimleri mutsuz etmesine  rağmen Türkçe söyledim .

Anlaşılmak ve yaşamlarda uygulamak  önemlidir . ‘’ diyor .

Ahlak temelli  din anlayışı için en önemli  kaynaktır .

Divanı  Hikmet , Türk edebiyatının  Kutadgu Bilig den sonra en önemli eseridir.

Türk tasavvuf edebiyatının ilk eseridir .

Hikmetleri  / 4 lükler halindedir , dergahında   melodi yapısında zikir / anma yapılır , belli bir makamla okunur .

Temelinde  KUR’AN  , merkezinde İNSAN  olan Ahmet Yesevi  öğretileri  çok etkili olmuştur ve bu günlerde de  hatta yarınlarda da geçerliliğini koruyacaktır .

Türk milletimizi her türlü baskı , kimliksizleştirme ve zulümlerden  Ahmet Yesevi öğretileri  ayakta tutmuştur .

Divanı Hikmet’in  , tüm Türk dünyasında  baskıları yapılmıştır . Sovyetlerin çöküşü sonrası   tıpkı basımlar  daha da yaygınlaşmıştır .

Yesevi’nin 4 eseri elimizdedir .

1 – Divan-ı Hikmet

2 – Fakr – name

3 – Risale der Adab-ı Tarikat

 4. Risale der Makamat-ı Erba‘in

( Risale / küçük kitap .)

Kesin olarak bilinmemesine rağmen 1166  veya 1194  senesinde uçmağa vardığı söylenir.

Hikmet’ten ;

—————

‘’ İnsanın kalbine nur / aydınlık yerleşince azaları , iyilik yapar ve iyiliği konuşur.’’

‘’ Ey dostlar ! Cahillerle dostluk kurmaktan sakınınız . ‘’

‘’ Kızgın / öfkeli  insan , başarılı olamaz . Kızmak başarıya engeldir .

Kindar ile dindar bir arada olmaz . İki zıt şey bir arada olamaz.

Siz toprak  olacaksınız . Her türlü bitki , çiçek , meyve topraktan yetişiyor . Toprak , beni çiğnediler diye kızıyor mu ?

Kokan güller bu toprak üzerinde yetişiyor .

Siz hem merhametli / acıyan , hemde sabırlı olacaksınız . Sabır kaledir.‘’

‘’ Sevgi yok olmaz. Sizinle ahrete gelecek olan sevgidir , iyiliktir,güzelliktir . ‘’

‘’ İnsanların  yıkımına  sebep ;

Asıl işi unutup boş şeyler ile uğraşmaları , nefislerinin isteklerine uymaları ve harama  dalıp , kuşku duyanlardan  sakınmamalarıdır . ‘’

‘’ İlim , kaledir. Cehalet , bilinmezdir. İyi arkadaş , rızıktır / nimettir.

Kötü arkadaş , üzüntüdür. Akrabayı ziyaret etmek hasenedir / güzelliktir. ‘’

‘’ Bu dinin aslı imandır. Sonrası bilmektir. İnsanın ilmi olursa sınırını bilir , sınırı aşmazsa hem dünyada  hem de ahrette rahat eder. ‘’

———

Sözün sonunu bir şiir ile bitirmek istedim.

Bakın ne güzel anlatılmış.

YESEVİ  DERLER  BİZE

Horasan’da açtı güller.
Yesevi ‘ler derler bize.
Hakk’ı söyler daim diller. ( sürekli )
Yesevi ‘ler derler bize.

—-

 Kadın-erkek bir tutarız.
 Haramdansa kan yutarız.
 Yörük,Türkmen ve Tatar’ız.
 Yesevi ‘ler derler bize.

—-

 Dillerimiz Hikmet okur. ( Akla uygun bilgi )
 Ellerimiz sevgi dokur.
 Bize birdir altın-bakır.
 Yesevi ‘ler derler bize.

—-

 Daim doğruyu söyleriz. ( Sürekli – daima )
 Sözümüzü Türkçe deriz.
 Ayrılmayız Türklük’ten biz.
 Yesevi ‘ler derler bize.

—-

 Arslan Baba,Zengi Ata.
 Hepsi nur içinde yata .
 Meyletmeyiz maddiyata. ( Madde ile ilgili şeylere )
 Yesevi ‘ler derler bize.

—-

 Gizli olur ibadetler. ( Tanrı emirlerini yerine getirmelerimiz )
 Açık olur melametler. ( Kınama , azarlama ve ayıplamalar )
 Pir’den gelir kerametler. ( Kurucudan gelir doğaüstü nitelikler )
 Yesevi ‘ler derler bize.

—-

 Söyler sözü bu Avşari. ( Türkmen  boyundan olan )
 Bilmeyiz biz pis işleri.
 Oktan Sultan dervişleri.
 Yesevi ‘ler derler bize.  

Aşık Avşari / Çağrı Doğan

———

Yesevi  yolu , Türk toplumunu ve hatta dünya insanlığını bir araya getirmek için kullanılmalıdır .

Yesevi öğretileri  bize ortak tarihimizi , törelerimizi , kültürümüzü , dinimizi ve devlet yapımızı gösterecektir.

Yapılması gereken okutmak ve öğretmektir .

Bizlere düşen  IŞIĞIMIZIN  ardından  yürümektir .

Kaynak :

———–

Belgeseller deki  araştırmacılardır

Türkiye  Kültür bakanlığı

Biyografi.net

İdris Kulaçoğlu . 2.5.2019  23:30  çalışma odam .