TÜRK TARİHİ ve KÜLTÜRÜNE GİRİŞ 4

TÜRK TARİHİ ve TÜRK BOYLARI

İsimlendirilmesi

—————————————–

Tarihimizde Türk isimli ilk devletimiz TÜRÜK BİL FEDERASYONU/ Türk Egemenliği Birliğidir .

ON-OK ‘lar / Batı Hun demiştir .

( m.ö 879 – m.s 575 dir )

Balkanlar ve Çin arasında egemen olmuşlar .

Belgeleri :

————

Yoluğ Tigin’lerin / Olayları yazanların Hoytı Tamır günlükleri .

Bilge Atun Uquq ( Türük bil komutanı m.ö 572 – m.ö 535 )

Önre Binabaşı ( Türük bil komutanı m.ö 530 – m.ö 493 )

Alp Erin ( m.ö 332 )

Bağlı devletler :

———————

1 – Altun yiş ( Altaylar )

2 – Ökügimin Yiş ( Urallar )

3 – Tatar – Ok / Birile ( Tataristan , Harzem )

4 – Ok Udurkan ( Kore , Mançurya )

———————————————-

Burada anlatacağımız Köktürkler / Göktürkler, Türk’ lerin atlı uygarlık ya da bozkır uygarlığından yerleşik uygarlığa geçiş döneminde, Türk boylarının başına geçerek hüküm sürdüler. (552-745).

—-

Asya On – Ok / Büyük Hun İmparatorluğundan sonra, Türk kültürü olarak ikinci Türk imparatorluğu niteliğinde olan Köktürk / Gök-Türk hakanlığı,

” TÜRK” sözünü resmi devlet adı olarak benimsemekle, bütün bir millete ad vermek şerefini / onurunu – gururunu kazanmış, Doğu Sibiryadaki Yakut Türkleri ile batıda Ogur / Bulgar Türk’lerinin bir kısmı dışındaki Türk asıllı bütün kütleleri kendi idaresinde birleştirmiştir.

—-

Köktürkler / Gök-Türk’ler idari, siyasi, toplumsal ve ekonomik geleneklerini yaşatmışlardır.

Türk’lerin tarihinde Köktürk / Gök-Türk oluşumunun , edebiyatının, töre ve yaşam anlayışının izleri görülmüştür.

Köktürk / Gök-Türk’lerden sonraki çağlarda, R Türkçesi / Ogur lehçesi dışında , bütün Türk lehçe ve ağızları Gök-Türk Türkçe’sinin damgasını taşır.

—-

( R Türkçesi : Doğu Türkçesi . ‘’ R ‘’ ile biten sözcükler ( Öküz / Ökür – Kız / Kır gibi )

Z Türkçesi : Batı Türkçesi . ( Ökür / Öküz – Kır / Kız gibi ses farklılığı . ) İ.Kulaçoğlu. )

—-

Doğudan batıya: Orta Asya, Türkistan, Maveraünnehir, Kuzey Hindistan, İran, Anadolu, Irak, Suriye ve Balkan Türkleri, Gök-Türk’ler yolu ile Türktür.

—-

Bizim bugün diğer Türk devlet ve topluluklarından ayırdetmek üzere Gök-Türk / Kök-Türk dediğimiz bu topluluk ve devletin adı ” TÜRK ” veya ” TÜRÜK ” idi.

Ancak, kitabelerde , kendini Köktürk / Gök-Türk olarak tanıtmıştır ki,

” GÖKE AİT TANRISAL / İLAHİ TÜRK ” manasına gelen bu deyiştir .

( Mu-kan Kağan zamanı )

—-

Gök-Türk hakanlığı çağında, daha doğrusu 6 / 9 . yy larda Orta Asya’da tarihi rol oynayan toplulukların, çeşitli adlar altında gruplaşan TÖLES’ler olduğu anlaşılmaktadır.

—-

Türkçe Töles kelimesi, ” asıl, kök, temel ” manalarına gelmektedir.

—-
Tölesler / Tölös, Tolis, Çincede Tie – lo, Tieh – le .

Çin kaynaklarında eski Hun boylarından olarak anılan ve bütün Orta Asya’ya yayılmış kalabalık Türk kütleleri bütünüdür.

Sui-shuda / Çin Sui hanedanının 581-618 yıllığı , 50 kadar boyu / aynı soydan gelenler olarak sayılmakta ve şöyle sıralanmaktadır:

———————————————-

Bir’i Baykal gölünün kuzeyinde,

Beş’i Tola ırmağı kuzeyinde,

Beş’i Tanrı dağları kuzey eteğinde,

Dokuz’u Altayların güneybatısında,

Dörd’ü Kang / Semerkant yöresi krallığının kuzeyinde,

On’u Seyhun boyunda,

Dörd’ü Hazarın doğusu ve batısında, altısı Fu-linin / Bizans doğusunda .

—-

Töles boylarının, taşıdıkları adlar bu gün tamamen çözülememiş olmakla beraber, On- Ok / Hun’lardan geldikleri ve genellikle dil ve örflerinin Gök-Türk’lerinkinin aynı olduğu belirtilmiştir.

—-

Bazı Çin kayıtlarına göre, Tabgaçlar devrinde (386-534), yüksek tekerlekli araba kullandıklarından dolayı Kao-kü / Chao-che / yüksek tekerlek diye adlandırılan bir kısım Töles kabileleri, diğer Türk’ler gibi kendilerini Kurt Atadan türemiş kabul ederlerdi.

—-

Ayrıca, Tang-shuda / Çin Tang sülalesi 618-906 yıllığıda 15 Töles kabilesinin adlarını verilmiştir.

Gök-Türk hakanlığı zamanında Orta ve Doğu Asya’da gruplaşan Tölesler ile diğer ilgili bölgelerdeki topluluklar şunlardır:

———————
1. TARDUŞ ‘lar ;

———————

Çincede Sie Yen-to, Hsieh Yen-to. Hsie/ Sir/ Yen-to = Tarduş.

Töles boylarından bir grup Tarduş / Tar-du Hakanın unvanı ile anılanlardır.

Batı Gök-Türkleri / On-oklar , Altay’ların batısında oturmakta olup Töles’lerin en zengin ve kuvvetlileri olarak gösterilirler.

——————-
2 UYGUR’lar ;

——————-

Töles’lerden büyük bir toplum. Tola ırmağının kuzey sahasında yer almışlardır.

———————-
3. ON – OK ‘lar ;

———————-

Tarduş diye de adlandırılan Töles grubu , Altaylardan Seyhun (Sirüderya) yakınlarına kadar uzanan geniş bölgede görünüyorlar.

Çu ırmağı – Isıkgöle göre,

Beş’i doğuda To-lu / sol kanat,

Beş’i batıda Nu-çi-pi / sağ kanat .

Adı ile 10 kabileden kurulu olup, ” Batı Gök-Türk’leri ” diye de anılmışlardır.

Türgişler, To-lulardan idiler.

Bunlardan bir kısmı Çu-yüe / Çiğil ve Çu-mi / Çumul adları ile anılan Türk boyları ile birlikte 630 u takip eden yıllarda, Gök-Türk hakanlığının duraklama devresinde, Beş-balık civarındaki kurak bozkırlara çekilmişler ve Şa-to / Çince çöl veya Türkçe sadak veya Çiğiller adını almışlardır.

——————–
4. KARLUK ‘lar ;

——————–

Altayların batısında idiler.

——————
5. OĞUZ’ lar ;

——————

630 dan sonra bu adla ortaya çıkan Töles boyları.

Selenga ırmağı – Ötüken bölgesinde oturuyorlardı.
———————–
6. Doğu Avrupada

Türk toplulukları:

———————–

Avarlar, Hazarlar, Ogurlar, Peçenekler ve Kıpçak-Kumanlar .

——————-
7. KIRGIZ ‘lar ;

——————-

Baykalın batısında, Yenisey nehrinin kaynakları bölgesinde idiler.

———————-
8. BASMİL’LER ;

———————-

Çincede Pa-si-mi .

İdi – Kutun’un / hükümdarın Türk olduğu belirtilen bu boyun , İç Asya’da Beş-balık yöresinde görünmektedirler.

——————–
9. Kİ – TAN ‘lar ;

——————–

Dokuz-Tatar, Otuz-Tatar gibi Bin Kol / Moğol soyundan boylar , doğu bölgesinde Kerulen ve Onon nehirleri yöresinde bulunuyorlardı.

—-
Bütün bu topluluklar, zaman zaman yer değiştirmekte, arada bir çözülen boylardan yeni birlikler meydana gelmekte, özetle oynak kütleler oluşmakta idiler.

TARDUŞ , UYGUR , ON – OK , DOKUZ OĞUZ , OGUR , HAZAR gibi isimler , Türk soyundan gelen kütlelerin türlü oluşumlar dolayısıyla aldıkları adlardır. Hepsi Türk’tür.

‘’ TÜRK ‘’ de, bilinen manası ile önceleri belirli bir topluluğun AŞİNA ailesi etrafında toplananların adı iken sonraları yaygınlaşmıştır.

—-

Köktürk / Gök-Türkler, Başbuğ ailesi olan AŞİNA soyunun bir dişi kurttan türediğine dair o çağda pek yaygın olduğu anlaşılan söylentiler , Köktürk / Gök-Türk’ lerin erken tarihini efsanelerle karıştırmaktadır.

—-

KURT’an TÜREME geleneğinin, Asya Hun’ları / On – Ok ‘ları arasında da var olması ve Kurt Atanın Türk’leri dar, geçilmez yollardan aydınlığa ulaştırdığı / Bozkurt Destanının anlatısının On – Ok / Hun’larda da görülmesi, Köktürk / Gök-Türk’lerin On – Ok / Hun’lara bağını ortaya koymaktadır.

—-

AŞİNA ailesinin, yalnız bir erkek çocuk hayatta kalmak üzere, katliama / kıyıma uğramış olduğu anlatısı , Tsü-kü / aslında Asya Hun devletinde bir unvan olan , adlı On – Ok / Hun ailesine ait MENG – SÜN / MENGÜ tarafından kurulan Kuzey Liang Hun Devletinin, 439 da Tabgaçlar tarafından yıkılması olayına bağlamak olasıdır .

Sui-shuya / Çin yıllığı, 581-618 e göre, bu On – Ok / Hun devletinde idareyi elinde tutan Tsü-kü / Chü-chü’ler yok edildiği zaman, A-shih-na / AŞİNA kolu , 500 ailelik bir bütün halinde, Kan-su bölgesinden göçerek, Juan-juanlara sığınmışlardı.

—-

Gök-Türk’ lerin çekirdeğini oluşturduğu belirtilen ve Meng-sü’nün oğlu An-çu ve sonra torunu Şu’nun öldürülmesi üzerine önce Hsi-haida iken sonra Altaylara nüfuz eden bu bütün , Chü-chüler / Tsü-kü yolu ile de Asya Hun’larına / On Ok ‘larına bağlanmaktadır ve hatta, bu kısa göç hareketini idare eden AŞİNA soyunun, Güney Hun tanhu’ ları yolu ile Mo-Tun’ un ait olduğu ünlü Tu-ko / Tu-ku ailesinden gelmesi kuvvetlidir . Kurt Ata inancı dolayısıyla Köktürk / Gök-Türk Hakanlık belgesi, altından kurt başlı sancak / tuğ olmuştur.

MÖ 200’den günümüze Türk Devlet haritalarını gösteren videoyu izleyebilirsiniz.